چوون و هاتن.

جَبئَةً وذَهابا / چوون و هاتن.

خائف / ئەوەی کە بە ترسەوە لە هەندێ شت ئەکاتەوە. عەمەلی.

ناشِر الذُعر والإرهاب. تَهد یدی / ترسێنەر. تەریە. تیرۆرست.

جلال. وقار. كرامَة. إعتبار / شکۆ. شکۆداری. شکۆمەندی. رێز.

خَوْف / ترس. مەترسی.

(مەهابەت - mehabet)

ترساندن، گەورەیی و شکۆ، شان و شەوکەت.

(مەهابیت - mehabit)

شوێنی دابەزین، جێی نیشتنەوە.

(مەهابیل - mehabil)

ڕێی منداڵدان، منداڵدان، رەحمی ژن.

ناوی پێغەمبەرێکی زۆر کۆنی گەورەیە کە بۆ ئێران هاتووە و خاوەنی ئەو کتێبەیە کە پێی دەڵێن (دەساتیر)

(ڤەههابی - vehhabî)

تاقمێکی مەزەبییە لە عەرەبستانی سعوودی کە بە ئارەزووی دڵی خۆیان ئەحکامی قورئان لێک دەدنەوەو پابەندی هەندێ رێ و رەسمی ئیسلامی نین و گەلێک لە کارو کردەوەی موسڵمانان بە گومڕایی و بیدعەت دەزانن و باوەڕیان بە گومەزو بایەخدان بە گۆڕستان و گۆڕی ئیمامان و تەوافکردن و ماچکردنی گۆڕو مەزاری ئیمامان نییەو بە جایزی نازانن.

ڕاییبوون

Mahabad republic

جمهوری کردستان (مهاباد)

لە شەڕی دووهەمی جیهانیدا ئەگەرچی ئێران بێلایەنی خۆی ڕاگەیاندبوو بەڵام لە لایەن بەریتانیا و ڕووسەکانەوە لە ئاگۆستی 1941، کەرتی ڕۆژاوای ئێران داگیر کرا. بەریتانیا، بۆ پاراستنی کەرتی ڕۆژهەڵاتی عێراق ناوچەی کرماشانی گرت و ڕووسەکانیش، ئازەرباییجانی ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوا بێجگە لە شارەکانی مەهاباد و شنۆ و نەغەدەی داگیر کرد. لەم ناوەدا ناوچەی مەهاباد و سەقز، لە کۆنترۆڵی هیچ لایەنێک نەبوو. نەبوونی هیچ هێزێکی دەسەڵاتدار (تەنانەت ئێرانیش) لە ناوچەکەدا زەمینەی بۆ دامەزراندنی حکوومەتێکی خودموختار خۆش دەکرد.
ئەم دۆخە، لانیکەم تا کۆتایی شەڕی جیهانی دووهەم بەردەوام بوو. قازی محەمەد ساڵێک دوای دامەزرانی حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران لە 22ی ژانوییەی 1946، لە مەیدانی چوارچرای مەهاباد، کۆماری کوردستانی ڕاگەیاند. قازی محەمەد چەند ڕۆژ دواتر ئەنجومەنی وەزیرانی کۆمارییەکەی ڕاگەیاند کە پێکهاتبوو لە حاجی بابەشێخ، سەرەک وەزیر و 12 وەزیری دیکە.
کۆماری کوردستان و دەوڵەتی کوردی تەنیا 11 مانگی خایاند. هەر بۆیە لە ڕێکەوتی 17ی دێسەمبەری 1947، دوور لە پشتیوانی ڕووسەکان، هێزە سەربازییەکانی ڕژێمی پاشایەتی هێرشیان کردە مەهاباد و شارەکانی دەوروبەر و کۆماری نوێباو ڕووخا. سەرەتای ژانوییەی 1947 دەوڵەتی ئێران دادگەیەکی سەربازی بۆ قازی محەمەد و براکەی و ئامۆزاکەی، سەدر و سەیف سازاند و لە ڕێکەوتی 23ی ئەو مانگە لە سێدارە دران و کۆماری کوردستان کۆتایی پێهات.
کۆریس کۆچیرا، مێژونووسی بەناوبانگ دەربارەی هۆی ڕووخانی کۆماری مەهاباد لە زمانی مەلا مستەفا بارزانییەوە دەنووسێت: «ئەوە کورد نەبوو کە لە هێزەکانی ئەرتەشی ئێران تووشی شکست بێت بەڵکوو ئەوە یەکیەتی سۆڤیەت بوو کە لە بەرانبەر ئەمریکا و بەریتانیادا شکستی خواردبوو!». لەو هۆکارانەی کە دەتوانێ ئەم بۆچوونە بسەلمێنێت، یەکەم، چوونەدەرەوەی هێزەکانی ئەرتەشی ڕووس بوو لە ئێران. دووهەم، قسەکانی باڵیۆزی ئەمریکا لە تاران کە گوتبووی، دەوڵەتی ئەمریکا لە یەکپارچەیی خاکی ئێران داکۆکی دەکات.

ناشَدَ. دَعا. إستَنجَدَ / هاواری بۆ برد. تووڕەی کرد. ڕقی هەڵسان.

رُعُب. هَول. فزع. تخویف / ترس. مەترسی. ترساندن. تیرۆر.

درێژەپێدان. درێژکردنەوە.

إطناب. إفاضَة. تَوَسُّع فی الكلام / درێژە بە قسەدان.

إشتعال / داگیرسان. گڕگرتن.

إحمرار. وَرَم أوتَوَرَمُّ فی الجسم / سووربوونەوە. ئاوسان. هەڵاوسان. هەوکردن. ئێشان. سووتانەوە. هەودان.

گوێ ئێشە.

خورووزەک. گەرووهاتنەوەیەک.

سووربوونەوەی پێست.

قوڕگ ئێشە.

سی ئاوسان. هەوکردنی سی. سنگ ئێشە.

مرض / پزوو.

پڕکام.

ئاوسانی ڕیخۆڵە کوێرە. لێهاتن.

سپڵ ئاوسان. ئاوسانی سپڵ.

چاو (ئێشە. داگیرسان. گل کردن).

پشت ئێشە. ئازاری پشت. کۆڵنج.

ئاڵوو کەوتن.

ئاڵوکەوتن. ملەخڕێ. خوروزەک.

بەرد و لمی زراو.