ئەستۆ

اسمی زنانه

نێوێکی ژنانەیە

لە ئەستێدا بیدۆزەوە

نێوی ئافرەتانە، ستی. لە زمانی خووریدا(ئەشتی_ئەژتی)واتای(ژن)دەبەخشێت

نوعی بازی بچه ها

پشکیلان، گەمەیەکی دوودەستەیە، لایەک شتێک لە باخەڵی یەکێکدا دەشێرێتەوە لایەکی تر بیدۆزنەوە دەیبەنەوە، کەڵەمستێن

بڕوانە: ئەستێوولک

خاکەنازی ئاگر

خاک انداز بخاری

خاکەنازی ئاگر گوێزانەوە

خاکەندازی پیسایی و زبڵ پێ فڕێدانێ، بەهی گڵ فڕێدانیش دەڵێن، بێڵی ئاسن،(هەو)ئەستێوولک،(ڕەوا.، بابا) خاکەنازی ئاگری

پارچەپۆڵایەکی کەوانەدارە کە لە بەردە ئەستێ بدرێ ئاگر دەهێنێ

چخماخ، چقماق، آتش زنە.

چەخماخ. [ستێ: ئاسنێکە کە بەردەستێ دەدرێت و پزیسکەی لێ هەڵدەکات].

زند، قداخ، مقداخ. وێنە= چەخماخ

آهنی که به سنگ آتش زنه زَنند

ستە، ستێ، ئاسنێکە لە بەر دەستێ دەدرێ و پریشکەی لێ هەڵدەکا

«نا.»، «مکـ.» پارچە پۆڵایێکە پڕیشکی ئاگر لە «بەردئەستێ» دەکاتەوە. تێبــ.ینی: ئەم پارچە پۆڵایە وەکوو ئاڵقەیێکی شێوە سێ سووچ وایە، کەمێک «پووشووی دار» یان لەسەر «بەردەستێ» دادەنا و بەو پۆڵایە یەک دوو جار لە بەردەکەیان دەدا، پڕیشکی ئاگر، ئاگری دە پووشوو بەردەدا و دەیانخستە سەر سەبیل و قەننە، ئەو وەختەش کە هێشتا تفەنگی تازە و «چەشنی» لە کوردستان دانەکەوتبوو، پووشوویان ئاگر تێبــ.ەردەدا و دەیانخستە سەر تێسکەی تفەنگە کۆنەکان _کە باڕووت و گوللەیان تێ کردبوو ئاخنیبوویانەوە_ و پێیان ئاگر دەدا ٭«بکـ.» هەستە «تمـ: کفـ- ۳۱۴، ژابا- ۴۴۴».

پارچە ئاسنێکی کەوانەدارە بەردەستێیەکی تایبەتی هەیە پووشووی لەسەر دادەنێن، کە ئەستێیەکەیان یەکدوجار یا پتر لە بەردەکەی دا پووشووەکە ئاوور دەگری، جاران ئەستێ و بەرد لەجیاتی لێخرێنە(شخارتە)ی بوو، چەخماخ