تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
شیرینی نوێ
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 32
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Money funds
سندووقی
پارە
. چەمكێكی كورتە
بۆ
ئەو
ئامڕازە داراییە كورتخایەنانە
زۆر
نەختانەی كە ڕێژەی سوودیان ڕێك نەخراوە.
نموونە
سەرەكییەكانی بریتین
لە
سندووقی
هاوبەشی
(وەبەرهێنانی)
بازاڕی
پارە
و حیسابی سپاردەی پارەی
بازاڕ
لە
بانكە بازرگانییەكان.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Money market
بازاڕی
پارە
.
ئەم
چەمەكە ئاماژەیە
بە
كۆمەڵێك دامەزراوە كە كڕین و فرۆشتنی
ئامڕازی
كورتخایەنی كریدیت وەك كاغەزە بەنرخەكانی
خەزێنە
(
treasury
bills) و كاغەزە بازرگانییەكان (
commercial
paper
)
بە
ڕێوە دەبەن.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Money supply
خستنەڕووی
پارە
. خستنەڕووی
پارە
بەپێی پێناسەیەكی
سنووردار
(پارەی
سنووردار
(
narrow
money)
یان
M_1)،
لە
پارەی
ئاسن
، پارەی كاغەزی و
گشت
خواست
یان
حیسابی دیداری پێك
دێت
،
ئەمە
پارەیە
بۆ
مامەڵەكردن. پێناسەی بەرفرەی خستنەوەی
پارە
(پارەی
بەرفرە
،
یان
بنەپارە،
broad
money)
لە
گشت
پێكهاتەكانی M_1 و دارەتی نەختی دیاریكراو
یان
نزیك
لە
پارە
وەك –حیسابی
سپاردە
، سندووقی نەختی
بازاڕ
و
هتد
- پێك
دێت
.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Money, velocity of
پارە
،
خێرایی
. ئاماژەیە
بە
خێرایی
پارە
.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Money-supply effect
كاریگەریی خستنەڕووی
پارە
. پێوەندییەكە كە
بە
هۆیەوە بەرزبوونەوەی
نرخ
كە
بۆ
خستنەڕووی
جێگیری
پارەی ڕواڵەتی دەگەڕێتەوە، دەبێتە
هۆی
بەرتەنگبوونەوەی نەختینەیی (
واتە
كەمبوونی
پارە
) و كەمبوونەوەی خەرجیی
گشتی
.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Money-supply multiplier
دووجاكەری خستنەڕووی
پارە
. بریتییە
لە
ڕێژەی بەرزبوونەوەی خستنەڕووی
پارە
(
یان
سپاردە
)
لە
بەرامبەر
یەدەگی بانكەكاندا.
بە
گشتی
، دووجاكەری خستنەڕووی
پارە
یەكسانە
بە
پێچەوانەی ڕێژەی یەدەگی
پێویست
.
بۆ
نموونە
،
ئەگەر
ڕێژەی یەدەگی
پێویست
0.125 بێت،
ئەوا
دووجاكەری خستنەڕووی
پارە
8 دەبێت.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Nominal (or money) interest rate
ڕێژەی سوودی ڕواڵەتی (
یان
پارە). ڕێژەی سوودە كە
بە
دارەتی
جیاواز
دەدرێت. ئەمەش
هەر
دۆلار دەستكەوتێكی (سوودێكی) ساڵانەی
هەر
یەكەی دۆلاری وەبەرهێنراوە. بەراوردی بكەن
لەگەڵ
ڕێژەی سوودی
ڕاستەقینە
، كە سوودی ساڵانەیە بەپێی شمەك كە
بۆ
هەر
یەكەی شمەكی بەرهەمهێنراو دەگەڕێتەوە.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Quantity theory of money and prices
تیۆریی
بڕی
پارە
و
نرخ
. تیۆریی دیاریكردنی
بەرهەم
و ئاستی سەرپاكی
نرخە
كە وادادەنێت
نرخ
تا
ڕادەیەكی
زۆر
لەگەڵ
خستنەڕووی پارەدا
جووڵە
دەكات. شێوازێكی
وردە
كە
لە
لایەن
نەختینەگەراكان خراوەتە
ڕوو
و، خستنەڕووی
پارە
بە
گرنگترین هۆكاری دیاریكردنی گۆڕانی GDPی ڕواڵەتی دەزانن (سەیری نەختینەگەرایی بكەن).
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Transactions demand for money
خواستی
پارە
بۆ
مامەڵەكردن. سەیری
خواست
لەسەر
پارە
بكەن.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Transactions money (M_1)
پارەی
مامەڵە
.
ئەم
پێوەرەی خستنەڕووی
پارە
لەو
بابەتانە پێك
دێت
كە
بۆ
مامەڵەكردنی ڕۆژانەیە، ئەمەش
واتە
دراو
و حیسابی دیداری.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Velocity of money
خێرایی
پارە
(
خێرایی
گەڕانی
پارە
،
گوڕی
پارە
).
لە
چوارچێوەی بەكارهێنانی پارەدا وەك ئامڕازێك
بۆ
ئاڵوگۆڕكردن،
پارە
لە
كڕیارەوە
بۆ
فرۆشیار
و
بۆ
كڕیاری
نوێ
و
هەتا
دوایی
،
دەستاودەست
دەكرێت.
ئەو
''خێراییە'' ئاماژەیە
بە
خێرایی
ئەم
جووڵەیە.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Laissez-faire (“Leave us alone”)
لێمان
بگەڕێن (''لێم بگەڕێ'').
ئەم
بۆچوونە پێی
وایە
حکومەت
تا
پێی دەكرێ
لە
ئابووریدا دەستوەردان نەكات (كەمترین دەستوەردان بكات) و بڕیارەكان
بۆ
بازاڕ
بە
جێ
بهێڵێت. وەك
چۆن
ئابووریناسی كلاسیك
ئادەم
سمیس
باسی
كردووە،
ئەم
ڕوانگەیە پێی
وایە
كە ڕۆڵی
حکومەت
دەبێ
بۆ
ئەم
خاڵانە
سنووردار
بكرێت: پاراستنی سەروبەری (تەكووز)، بەرگریی
نیشتمانی
و دابینكردنی
ئەو
شمەكە دیاریكراوانەی كە كەرتی
تایبەت
ناتوانێ بەرهەمیان بهێنێت (
بۆ
نموونە
، تەندروستیی
گشتی
و پاكوخاوێنی (sanitation).
1
2