«نمس.»، «مک.» له پێشەوه، سەردەرهێنان له پێشەوه و ڕووبەڕوو تێک هەڵەنگووتن. تێبــ.ینی:ا» ئەمه مانای لۆغەتی ئەم وشەیه که چ جاران به تەنیایی دەکار ناکرێ و دەگەڵ فیعلی موساعیدی «بوون» و جار و بارەش دەگەڵ مەسدەری «هاتن» تەرکیب دەبێ و مەسدەرێکی تازه دروست دەکا. ب» به پێی ئەو کارتانەی ئەم وشەیان لێ پێکهاتووه، دەبێ شکڵی پێش ئێستای «بەرەنگوار» بووبێ، جا دەنگی «و» لەبەر قورسی «تلفظ» سواوه.

«نت»، «سن»، تم: بایینجان / ٢-ب.

«نت.»، «کن.» گوێدرێژ.

«نت.» تم: بانگی بێ واده.

«نت.» تم: بانگی بێ واده.

«مست.، مت.»، «مک.» ئاگادار کردنی کەسێ یا کەسانێ بۆ چوونه ماڵ یا هەر شوێنێکی تر بۆ: نان خواردن، خواردنەوه، شایی و خەنەبەندان یا هەر جوورە کۆبوونەوەیەکی لەم بابەتانه. *دەعوەت کردن. «کعر.» زیافەت. «مک.» مێمانی کردن. «سن.» میرفانی.

«ست.»، «سن.» حاڵی شتێکی لە سەرەوه یا سەرووی هاوچەشنەکانی خۆی بێت.:: ئەو کتێبــ.ە ی بانگینم بۆ بێنه. تێبــ.- له نێوان دوو دەنگی «ن» و «گ» دا، بزوێنەی کوردی هەیه.

«سفا.» تم: برینگەوان.

مست. مت.»، «مک.» تم: به برینگ هەڵگەڕان

«هل.» ئەو کەسەیه که پێسته خۆش دەکا بۆ مەشکه.

مست. لا.» خەم لەشتی خواردن. ئیهتمام بە کار و مەسەلەیێ یا کەسێ دان. دەربەست بوون.:: خۆی دەرباز دەکا به تەنگەوه مەبن. ئەوه چییه هێنده بۆی بە تەنگەوەن.

«نتـ.، ستـ.» ئەو کەسەی ئاسن لە کورەدا سووردەکاتەوە و دەیکوتێ و ئامرازی جۆر بە جۆری «گاسن، پێمەرە، ناڵ...» لێ دروست دەکا: وەستا سمایلی فەرهادی ئاسنگەرێکی باش بوو، هۆ کابرای ئاسنگەر تا ئێرە وەرە. * ئاهینگەر «بکـ.» هاسنگەر «ژابا ــ ٤٣٩»، هاسنکەر «کفـ ــ ٣٠٠».

«حمسـ.» ١- پیشە و کاری ئاسنگەر ٢- «کنـ.» تەقە تەقی زۆر.: منداڵینە ئەوە چیە دەڵەی ئاسنگەری دەکەن.

«نتـ.»، «هو.» تمـ: ئاسنگەر. «نە ئاهینگەرێ، نە ئاهینگەرێ» «ئاڕۆ ڕاگەم کەفتنە ئاهینگەرێ» «مەولەوی: مکبـ_۴۴۴»

«کنـ.» کردنی کارێ کە کەڵکی نەبێ.

«کنـ.»، «مکـ.» تمـ: ئاو لە دینگا کوتان.

«حمیسـ.» ۱- ئاواڵەتیی ڕێگا و دانیشتن: حەمەش دەگەڵ خۆتان بەرن هەر باشە بۆ ئاودەنگی. ۲- «کنـ.» کەسێکی هەر کەلکی ئەوەی هەبێ کە قسە دەگەڵ پیاو بکا و نەیەڵێ لەبەر تەنیایی وەڕەز ببێ.: هەر وەک تەنیا بم وابوو، حەمە هەر ئاودەنگیی بوو. ٭هاودەنگیی.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئاوزەنگی لێدان.

«بنتـ.» تم: ئاوزەنگی کوت.

«ستـ.» حاڵی قاچی پشت زەق و دەرپەڕیو، قاچێ کە پشتی لە قاچی ئاسایی زۆرتر بەرز بێ، قاچی کەوانی.

«مستـ. لا.»، «کنـ.» پێداگرتن لەسەر قسەی خۆ، پێ لێ دە کەوش کردن، پێ لێ دە پێسۆلێ کردن «لە کەسێ... بۆ کارێ»، ئیسرار کردن.: ئاوزەنگی داگرت تا پارەی لێ نەستاند وازی نەهێنا. ٭سم چەقاندن. تێبــ.ینی: قورسایی خستنە سەر ئاوزەنگی «داگرتنی» بۆ وەستاندنی وڵاغە، ئاشکرایە کە وڵاغ وەستا، سواریش هەر وەستاوە، بە سواری وەستان نیشانەی بەپەلە بوونە کە دەبێ مەبەستەکەی زوو جێ بە جێ بکرێ، جا بۆیە ئەم «کینایە» لە زمانیی کوردیدا پەیدا بووە.