وشەدان

بنیاد نان

«مست. مت.» تم: بناغه دانان.

ئاش نانەوە

[[ ١- ئاش + نانەوە ]]

«مستـ. متـ.» ١- دروست کردنی ئاش: پیرۆت وەستایەکی باشی هێناوە ئاشی پێ دەنێتەوە. مام گدروون خەریکی ئاش نانەوەیە. ٢- «کنـ.» سازکردنی گێرە و کێشە و گرفتاری بۆ کەسێ: ئەم کابرایە ئاشێکی بۆ ناوینەوە هەرچی دەکەین ڕزگاریمان نایە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاشووب نانەوە

«مستـ. لا.» تمـ: ئاژاوەنانەوە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاگر نانەوە

«مستـ. متـ.» تمـ: ئاگر کردنەوە / ١و٢.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

باناندن

[[؟]]

«مست، مت.» کاریله و بەرخی ساوا و ەبەر بزن یا مەڕ «غەیری دایکیان» خستن. کارێکی «بانۆک» دەیکا. تێبــ.- تەنیا مامۆستا ی خوالێخۆشبوو مامۆستا «گیو» ئەم وشەیەی نووسیوە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاو هێنانەوە

«مستـ. متـ.»، «کنـ.» بە دەست یا هەر جۆرێکی تر ڕەحەت کردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاژاوەنانەوە

«مستـ. متـ.» تمـ: ئاژاوەگێڕان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بزنانه

[[بزن+ئانه/3]]

«نت.» جۆره باجێکی ئاغایەتییه بەپێی سەری بزنان لە خاوەنی د ەستێندرا.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنانگوێ

[[بن/6+2-ئان/1+گوێ]]

«نت.»، 1- پشتی گوێچکه، نێوان لالەی گوێجکه و کاپۆڵی سەر بەلای پشتەوەدا. 2- «مج.» زۆر نزیک.:: مردن له بنانگوێیانه. له بناگوێی دەنگی دایەوه.* «سن.» بناگوێچکه، بنگوێ، بنگوێچکه. «سیم.» بناگوێ. «بک.» بناگوه.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بووسەدانانەوه

[[1-بووسه= دانانه‌وه]]

مست. مت.» خۆ شاردنەوەی کەسێ یاکەسانێ له شوێنێکی نەدیو به نیازی دەگیرخستن و پەلاماردانی دوژمن «لەشەڕا» یا ڕێبوار و کاروانی «بەنیازی ڕووت کردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەهانه هێنانەوه

عوزری نابەجێ نیشان دان. کردەو یێکی نابەجێ و ناڕاست به قسەی ناڕاست نیشان دان- «عا.» تبریرالموقف.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

هێنانه بەر بار

1- ڕام کردن و ڕام هێنانی وڵاغێک بۆ بار هەڵگرتن. 2- «مج.» ڕام کردن و موتیع کردنی کەسێ بۆ ڕاپەڕندنی ئیشێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

برۆ تێکنان

«مست. لا.» گرژ کردن و وێک هێنانەوەی هەردوو «برۆ» یان به نیشانەی ناڕازێتی له کردەوەیێ یا پێ خۆش نەبوونی قسەیەک.:: قسەکانی به کەیفێ نەبوو برۆی تێکنا. هەتا دەی بینی برۆی تێکناوه.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

به جێ هێنان

مست. مت.»، «مک.» تم: به جێ گەیاندن

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بە ئامانەت دان «دانان

«مستـ. متـ.» ١- شتێک لە لای کەسێ دانان کە پاشان لێی وەربگیرێتەوە. ٢- ناشتنی مردووی شیعە لە شوێنێک تا لە هەلێکدا بگوازرێتەوە بۆ شوێنە پیرۆزەکان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەرەجەژنان

«نت.»، «سیم.» تم: بەرەجێژنان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاو دەگونان گەڕان

«کنـ.» باڵق بوونی کوڕ، شەیتان پێکەنین، گەییشتنە ئەو تەمەنەی کە هەستی پیاوەتی دەبزوێ.: ئەم کوڕە هەر قیتەقیتێتی، وەک ئاوی دە گونان گەڕابێ وایە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاو لەجێ ماڵی «کەسێنان

«کنـ.» ١- وێران کردنی ماڵی کەسێ «تەخت کردنی جێ ماڵەکەی، کە بکرێتە کێڵگە و ئاوی لێ بندرێ تا ئامادە بێ بۆ کێڵان. ٢- تووشی بەڵاکردنی کەسێک بە جوورێ وەکوو ماڵ وێرانی وابێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاوزەنگی پێداهێنان

«مستـ. مت.» تمـ: ئاوزەنگی لێدان

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاگرپێوەنان

«مستـ. متـ.» تمـ: ئاگر تێ بەردان / ١.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئۆین دەرهێنان

[[تو. کو.]]

«مستـ. لا.» یاری یا هەر کارێکی تر کردن بۆ ڕابواردن و وەپێکەنین خستنی خەڵک. «... کوڕە! ئەوە ئۆین دەرتێری «دەردێنی» هەی...، ئەوە بۆم بووی بە مودەڕڕس» «بیرەوەریی خۆم».

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیتمینان دان

[[عا.: اطمئنان + کو: دان]]

(مست. مت.) ١- خاترجەم کردنی کەسێک یا کۆمەڵێک، دڵنیا کردن. ٢- ئەمین کردنەوەی کەسێک لە مەترسی.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیتمینان هەبوون

[[عا. کو.]]

(مست. لا.) تم: ئیتمینان کردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیتمینان کردن

[[عا. کو.]]

(مست. لا.) باوەڕ کردن بە کەسێ، دڵنیابوون، خارەجەم بوون. )ئیتمینان هەبوون.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیشک هەڵێنان

[[ئیشک + هەڵ + هێنان]]

(مست. مت.)، (کن.) برسی کردن و گرتنەوەی خواردن لە کەسێ یا کەسانێ و بوونە مایەی نەخۆشیان. ئەو منداڵانەی ئیشک هەڵێناوە هیچیان ناداتێ بخۆن، هێندەی نان و دۆ دەرخوارددا تا بە جارێک ئیشکی هەڵێنا.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیمان هێنان

[[عا. کو.]]

(مست. لا.) ١- پەیدا کردنی باوەڕی بە ڕێ و شوێنی دینی یا بیروباوەڕێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی (بەگشتی). ٢- موسوڵمان بوونی یەکێکی غەیرە موسوڵمان (بەتایبەتی).

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئێمەمانان

[[ئێمە + مان (ئم: وێچووواندن) + ئان]]