وشەدان

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دره

[ا ]

(ده ره - dere)

دەره، دول.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

حَكّ الكلام في صَدره

إحتَكّ فی صَدرِه. أثَّرَ / قسەکە کاری تێکرد. دای لە دڵی. کاریگەر بوو.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دره

[ا.ع ]

(دوره - dure)

مرواری.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دره

[ا.ع ]

(دیره - dire)

قامچی، شەلاق، خوین، شیر.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دره التاج

[ا.مر - ع ]

(دورەتوتتاج - duretuttac)

مرواری درشتی سەر تاجی پاشایان.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دهان دره

[ا. مر ]

(دەهان دەره - dehan dere)

با ویشک، ئاژاژگی.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دهن دره

[ا. مر ]

(دەهه ن دەره - dehen dere)

با ویشک، ئاژاژگی.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

سیاه دره خت

[ا. مر ]

(سییاه دیره خت - dirext siyah)

جۆره دارێکه.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

ضَمَّ الى صَدره

عانَقَ. حَضَنَ / نای بە سنگیەوە. نوسانی بە خۆیەوە. باوەشی پیاکرد.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

لله دَرُّهُ

مَرحی / ئافەرین.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

للّهِ دَرُّهُ

لله ماخَرَج منه من خیر / دەستقوچاو. خێری لێ نابێتەوە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

درهشته

[ا ]

(ده رهیشته - derhiste)

کەردم، به خشش، عەتا.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

درهام

[ا.ع ]

(دیرهام - dirham)

درهه م، جوره در اویکه، پەنجا فلس.

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

درهاویشتن

فڕێدانی شتێک لەناو شتێکی تردا

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

درهم

[ا.ع ]

(دیرەه م - dirhem)

درەهم، جوره در اویکی کانزاییه

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

درهم

[ص ]

(دەرهەم - derhemn)

تیکەل، ئاویته.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

دِرهَم. دَراهيم

نُقوُد / درهەم.

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

درهەم

درەم، پارچە پووڵێکی زێوینی 50 فلس بایی عیراقییە

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

هفت درهفت

[ا. مر ]

(هەفت دەر هەفت - heft der heft)

حەوت کەرەستەی ئاراییشت: سوراو، سپیاو، خەنە، وسمە، کل، سورمە، غالییە.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

داري صَدَدَ دارِهِ أو بِصَدَرِها أو على صَدَدها

ماڵەکەمان نزیک. بەرامبەر ماڵیانە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

سردرهوا

[ص. مر ]

(سه رده ر هه ڤا - serder heva)

هه وه سباز، خه یاڵ پڵاو، فڕناخ.

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

هەندرهۆ

آلاکلنگ

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

هەندرهۆ

حندرحۆ، هەڵلادۆشە

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

پادرهوا

[ص. ک ]

(پادەرهەڤا - padergeva)

بێ بنج و بناوان، بێ بناغه، قسەی قۆڕو بێ بناغه.

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

چادرهەڵدان

بەستن و کۆڵەگە خستنە ژێر چادر، واتا ئامادە بێ بۆ دانشیتن لە ناوی دا

سەرچاوە: شیرینی نوێ

أحَرَّ صَدرَهُ

أعطَشَهُ / تینوی (بوو کرد).

سەرچاوە: شیرینی نوێ

أحَكّ الكلامَ في صَدرِهِ

أثَّرَ فیه / قسەکە کاری تێکرد. دای لە دڵی.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

أقاس الشيءَ بغيره وعليه واليه. قاسَهُ. قَدَّرََه. أخَذ قياسَهُ

پێوای. پێوانەی کرد. ئەندازەی گرت.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

أنقَصَ من قَدرِه أو نكِانَتِهِ أو قيمَتِهِ

حَطّ من شأنه / شکانی. سووکی کرد. لە نرخی کەم کردەوە. بایەخی پێنەدا.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

أوغَرَ صَدرَهُ

أغاظَهُ. ملأَهُ بالحِقد / ڕقی هەڵسا. تووڕە بوو. لێی بە کوڵ بوو. پیشی خواردەوە.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إحتَضَنَ. حَضَنَ. جَعَلَهُ في حِضنِه. ضَمَّهُ الى صَدرِه

نای بە سنگیەوە. گرتیە باوەشی.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إختلج الأمرُ في صدره

شَغَلَهُ. أثَّرِ فیه. إنزعج / زویر بوو. دڵگیر بوو. کەوتە لێکدانەوە.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إنتَقَصَ من قَدرِه أو مكانَتِه أو قيمَتِه

عابَهُ. ذَمَّهُ. قَلَّلَ من قیمته / گاڵتەی پێکرد. لاقرتێی پێکرد. بایەخی پێنەدا. سووکی کرد. ئابڕووی برد.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إنشَرَحَ صَدرَهُ أو خاطره

فَرِح. سُرّ. إبتَهَجَ / دڵی کرایەوە. پێخۆشحاڵ بوو. دڵی خۆش بوو. دڵشاد بوو. گەشایەوە. گەشکەدار بوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

بادَرَهُ بالكلام أو التَحيَة أو الالشَرّ. إلخ.. إستَبَقَهُ

دەستپێشکەری کرد. دەستی پێکرد.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

بَدَرَهُ الى الشيء

عاجَلَهُ / دەستپێشکەری کرد. کوتوپڕ بۆی چوو. پەلاماری دا.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

ثَنَى صَدرَه

طوی مافیه إستهفاءً / چی لە دڵیا بوو شاردیەوە. دەرینەبڕی.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

حَرِجَ صَدرُهُ

ضاق / دڵی تەنگ بوو. قارس بوو. بێزار بوو. پەست بوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

حَزّ في نَفسِهِ أو صَدرِهِ أو قَلبِهِ

تَوَجَّع. تَأَلَّم / ئێش چوو (سکیەوە. دڵیەوە). خەمناک بوو. خم و خەفەتی خوارد.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

حَطّ من قدره أو مكانته أو شأنه

أذَّلَهُ / ڕسوای کرد. بێبایەخی کرد. شکانی. ئابڕوی برد.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

حَكّ الكلام في صَدره

إحتَكّ فی صَدرِه. أثَّرَ / قسەکە کاری تێکرد. دای لە دڵی. کاریگەر بوو.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

حیدره

[ا.ع ]

(هەیدەری - heydere)

فەوتان و نەمان، شێری بێشە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

خدره

[ا ]

(خودرە - xudre)

پزیسکی ئاگر، وردە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

سدره

[ا. ع ]

(سیدره - sidre)

دارکونار.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

سدره

[ا ]

(سیدره - sidre)

فانیله ی سپی ژێره وه.

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان